Populier

gecommercialiseerd als ‘populieren’;
wij verkopen dit enkel uit vers gezaagde populierenstammen in onze boomzagerij, vooral als verpakkingshout, piketten en dergelijke bedoeld.

polyvalente en gemakkelijk bewerkbare, maar niet duurzame houtsoort;
geschikt voor daktimmerwerk, meubelen en meubelonderdelen, skeletbouw, lichte en zware verpakkingen en verpakkingsmateriaal, divers plaatmateriaal, lichte en industriële spanten …
Europese productieboom bij uitstek;
selectie en veredeling verhogen de kwaliteit en vergemakkelijken de bewerking van klonen;
landschappelijk belangrijk en rendabel in de klassieke bosbouw.
Herkomst
Het populierengeslacht Populus telt 39 botanische soorten en behoort tot de familie van de Salicaceae. In natuurlijk verband komen populieren vooral voor in de boreale en gematigde streken van het noordelijk halfrond.
West-Europa teelt vijf zuivere populierensoorten, waaronder Populus tremula, Populus nigra en Populus alba. In Noord-Amerika groeien de Populus tremuloïdes, Populus deltoïdes en Populus trichocarpa.
Daarnaast zijn er heel wat gecultiveerde soorten. In 1948 begon het Instituut voor Populierenteelt van de Union Allumettière in Geraardsbergen de veredeling en kruising van populierensoorten te bestuderen. Een doorgedreven selectie leidde tot hybride soorten, die zich door stekken heel gemakkelijk voortplanten. Het zijn die variëteiten die vandaag het beste gedijen in onze streken.
Intraspecifieke kruisingen verhoogden de groeikracht van de hybride populierensoorten, die de zuivere soorten meer een meer verdringen. De klonen eisen vandaag het gros van de productie op.

De belangrijkste hybride soorten zijn:

Populus x euramericana of euramerikaanse populier, een hybride van Populus deltoïdes en Populus nigra;
Populus x interamericana of inter-Amerikaanse populier, een hybride van Populus trichocarpa en Populus deltoïdes;
Populus x trichocarpa, een hybride van Populus trichocarapa en Populus trichocarpa;
Populus x grisard, een hybride van Populus alba en Populus tremula (en soms Populus canescens).
Groei
Waar vroeger populieren alleen in bevloeide valleien gedijden, groeit de grote variëteit van gekloonde populieren vandaag ook op laag- en hoogvlakten, of aan de voet van hellingen. De bodem moet wel voldoende waterreserves hebben en niet gecompacteerd of verstikkend zijn. Populieren stellen geen grote vruchtbaarheidseisen aan de bodem. Het is een lichtboomsoort die schaduw en onderlinge concurrentie van bomen slecht verdraagt. Bovendien zijn sommige gekloonde populierensoorten vorstgevoelig.
De populier speelt een belangrijke rol voor de valorisering van landbouwgrond of braakland. Zijn groeisnelheid, korte bedrijfstijd, houtkwaliteit en lage exploitatiekosten doen zijn aandeel in de klassieke bosbouw groeien. Populieren zijn bovendien ook landschappelijk belangrijk. Zo doorbreken populierenrijen de monotonie van grote vlakten en vormen ze een natuurlijke ‘windbreker’.

Uitzicht en structuur
Populieren groeien snel en worden soms meer dan 40 meter hoog, met een diameter van meer dan 3 meter. Oude gekloonde exemplaren worden geveld na 40 jaar, de jongste klonen al na 20 jaar. De stam is meestal heel recht en – mits snoeiing – kwastvrij tot op een hoogte van 8 tot 10 meter.
Door de onevenwichtige opbouw van het hout ontwikkelt zich redelijk veel trekhout. Dat heeft nadelige gevolgen: veel groeispanningen, scheuren, vervormingen, wollig houtoppervlak, golven en scheuren in fineervellen. De aanwezigheid van trekhout gaat meestal gepaard met excentrisch gelegen merg in de stam. Sommige klonen bevatten ook veel ‘slapende’ knoppen. Die vormen kleine vlekjes in het oppervlak van fineervellen en maken ze bros. Toch zijn dergelijke vellen om esthetische redenen vaak gegeerd.
Populierenhout heeft een gelijkmatige structuur en meestal een rechte draad. Het is licht en zacht, en heeft een fijne nerf. Bij nieuwe klonen zijn de groeiringen vaak meer dan 2 cm breed. Over heel de breedte van de groeiring zijn veel kleine vaten regelmatig verspreid. Het steunweefsel bestaat uit vezels van 1,5 mm, wat lang is voor een loofhoutsoort. Zij bepalen de stijfheid van de boom. Het hout telt vele fijne stralen, die onzichtbaar zijn voor het blote oog.

Kleur en tekening
Het kernhout is wit tot geelwit en licht glanzend, en het spinthout is er moeilijk van te onderscheiden. Populierenhout heeft vaak een ‘valse kern’: een bruine tot grijsgroene verkleuring met middenin een zwarte adertekening. Bij versgehakt hout is die tekening nog uitgesproken, toch verzacht ze wat bij het drogen. Voor toepassingen waarvoor het uitzicht belangrijk is, vermindert de aanwezigheid van een ‘valse kern’ de waarde aanzienlijk.

Kwaliteit
De Europese norm NBN EN 1316-2 regelt sinds 1997 de kwaliteitssortering van populierenhout. Ze is van toepassing op alle gecommercialiseerde klonen en onderscheidt drie kwaliteitsklassen. De score van het hout voor verschillende criteria zoals de aanwezigheid van gebreken of de stamafmetingen, bepalen in welke klasse het geklasseerd wordt.

Duurzaamheid
Het kern- en spinthout zijn niet duurzaam (natuurlijke duurzaamheidsklasse V) en zijn gevoelig voor verblauwing.

Droging en vochtgehalte
Hoewel vers populierenhout veel vocht bevat, gaat het drogen in openlucht gemakkelijk. Voor planken van 27 mm zijn twee tot drie maanden meestal voldoende, afhankelijk van het seizoen. Bij kunstmatige droging kan het vochtgehalte van planken van 28 mm in vijf dagen, en van planken van 50 mm in acht dagen tot 8 à 10% worden teruggebracht. Een geleidelijke verhoging van de temperatuur voorkomt daarbij droogscheuren. En een relatief hoge luchtvochtigheid bij het begin van het droogproces voorkomt de verdichting van het houtoppervlak en ‘waterblaasjes’.
Vers populierenhout heeft een kenmerkende, nogal onaangename geur. Toch verdwijnt die volledig bij het drogen.

Bewerking
Populierenhout is meestal gemakkelijk bewerkbaar. Alleen de aanwezigheid van trekhout leidt bij het zagen soms tot wollige houtoppervlakken, wat het zaagblad kan verhitten. Dat kunt u voorkomen met scherpe werktuigen en door de tanden van het bandzaagblad sterker te schranken.

Verlijmen
Populierenhout is goed verlijmbaar. Toch moet u de viscositeit van de lijm afstemmen op het absorptievermogen van het hout. Waterblaasjes bemoeilijken de verlijming soms.

Afwerking
Een mooi oppervlak als resultaat van de schuurmachine is niet evident. Naschuren met de hand is dan ook meestal aangewezen. Verven en vernissen gaat gemakkelijk. Toch moet u de grondlaag eerst mooi gladschuren. Het hout absorbeert de afwerkingsproducten niet altijd gelijkmatig, wat soms kleurschakeringen oplevert.

Bevestigen
Spijkeren, nieten en schroeven van populierenhout vormen geen probleem.

Behandeling
Populierenhout voor daktimmerwerk? Dat moet eerst een verduurzaming volgens procedé A2.1 ondergaan.

Toepassingen

daktimmerwerk;
lichte en industriële spanten;
meubelen en hun onderdelen (bijv. skelet, bedbakken, legplanken);
lichte verpakkingen (kaasdoosjes, kratten), zware verpakkingen (kisten, pallets) en opvulmateriaal voor verpakkingen;
divers plaatmateriaal:
multiplex;
fineerplaten voor decoratief meubelwerk en binnenschrijnwerk;
LVL;
INTRALLAM;
papier;
lucifers;
tekenplanken;
speelgoed;
huishoudartikelen;
klompen.

Gemiddelde volumieke massa*300 tot 520 kg/m³

bron: www.woodforum.be